Bệnh gout là gì? Nguyên nhân dẫn tới bệnh gout

Bệnh gout là một dạng viêm khớp do rối loạn chuyển hóa, thường gặp ở người trung niên trở lên, gây đau đớn dữ dội và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Việc nhận biết sớm dấu hiệu bệnh, hiểu rõ nguyên nhân cũng như tìm ra phương pháp điều trị phù hợp là rất quan trọng để kiểm soát gout lâu dài. Bài viết dưới đây Thể thao Thiên Trường sẽ giúp bạn có cái nhìn toàn diện về căn bệnh này, từ khái niệm, biểu hiện, nguyên nhân đến các cách chữa phổ biến hiện nay.

1. Bệnh gout là gì?

Bệnh gout là một dạng viêm khớp gây ra bởi sự tích tụ tinh thể muối urat tại khớp. Khi nồng độ acid uric trong máu tăng cao quá ngưỡng, cơ thể không đào thải kịp, chúng sẽ kết tinh thành tinh thể và lắng đọng ở các khớp, mô mềm, dẫn đến viêm, sưng và đau dữ dội.

Một số đặc điểm của bệnh gout:

• Thường khởi phát điển hình ở ngón chân cái, mắt cá chân, một số trường hợp không điển ở các ngón út, áp út… và có thể ảnh hưởng đến nhiều khớp khác như đầu gối, cổ tay, khuỷu tay.

• Cơn đau thường xuất hiện đột ngột, dữ dội, nhất là vào ban đêm hoặc rạng sáng.

• Gout được xếp vào nhóm bệnh chuyển hóa, liên quan trực tiếp đến chế độ ăn uống và lối sống.

2. Biểu hiện thường gặp của bệnh gout

Cơn đau khớp đột ngột

• Đau dữ dội, nóng rát tại khớp, đặc biệt là ngón chân cái.

• Đau thường khởi phát vào ban đêm, kéo dài từ vài giờ đến vài ngày. Thông thường sẽ bắt đầu đau từ chiều tối, đau nhất vào giữa đêm, ban ngày sẽ dịu đi phần nào.

Sưng, nóng, đỏ tại khớp

• Vùng khớp bị ảnh hưởng sưng to, đỏ và ấm lên.

• Cảm giác đau tăng khi chạm vào hoặc vận động.

Hạn chế vận động

• Người bệnh khó di chuyển, cử động khớp bị đau.

• Cảm giác cứng khớp vào buổi sáng, nhất là khi mới ngủ dậy.

Xuất hiện hạt tophi (ở giai đoạn mạn tính)

• Hạt tophi là những u nhỏ, cứng, chứa tinh thể urat tích tụ lâu ngày.

• Thường xuất hiện ở khuỷu tay, ngón tay, ngón chân, các khớp ở chi.

 

3. Nguyên nhân gây bệnh gout

Có nhiều yếu tố dẫn đến gout, trong đó nồng độ acid uric cao trong máu là nguyên nhân chính.

Nguyên nhân trực tiếp

• Tăng sản xuất acid uric: do rối loạn chuyển hóa purin trong cơ thể. Thông thường purin có nhiều trong thực phẩm như bia, nội tạng, thịt đỏ, động vật giáp xác như tôm, cua. Nên khi sử dụng số lượng lớn đồng nghĩa với việc lượng purin trong cơ thể cũng rất nhiều. Và khi tiêu hoá purin, cơ thể sinh ra Acid Uric, lượng acid uric cao này không được đào thải nhanh sẽ kết thành các tinh thể Urat đọng lại ở các khớp dẫn tới viêm khớp cấp ( hay còn gọi là Gout ).

• Giảm đào thải acid uric: Ở người trẻ, gan thận tốt, khả năng lọc bỏ purin, acid uric hay các chất thừa ra khỏi cơ thể nhanh nên không gây bệnh. Nhưng khi có tuổi, hoặc chế độ sinh hoạt không lành mạnh dẫn tới thận hoạt động kém, không lọc hết uric ra ngoài. Đó là lý do bênh gout thường gặp ở nam giới trung niên, có tiền sử bia rượu nhiều. Ngày nay hiện tương gout bắt đầu xuất hiện ở thanh niên có độ tuổi trẻ hơn từ 20 tuổi.

Nguyên nhân gián tiếp

• Gan thận yếu: Ngày nay với lối sống không lành mạnh, sử dụng rượu bia, đồ nướng, chiên rán nhiều gây ra áp lực lớn cho gan và thận, lâu ngày dẫn tới gan thận kém. Sự rối loạn chuyển hoá này là nguyên nhân chính dẫn tới nhiều bệnh trong cơ thể con người, trong đó có bệnh gout, béo phì, thừa cân, tiểu đường…
• Chế độ ăn uống quá đà: Việc giới trẻ ngày nay sử dụng rượu bia rất nhiều ( Việt Nam là một trong những nước tiêu thụ rượu bia hàng đầu thế giới ) khiến cho các bệnh liên quan tới chuyển hoá ngày càng dễ gặp ở các bạn trẻ. Ngoài việc sử dụng rượu bia, trong các bữa nhậu cũng sử dụng thịt đỏ, đồ chiên nướng, dầu mỡ nhiều hơn bình thường càng khiến cho gan thận chịu nhiều áp lực.
• Lối sống không lành mạnh: Ngoài việc sử dụng rượu bia, đồ chiên rán nhiều, thì lối sống lười vận động ngày nay cũng là nguyên nhân dẫn tới rỗi loạn chuyển hoá. Cơ thể ít được vận động, nhiều chất thải, chất độc tích tụ trong máu không được đảo thải, trong đó có acid uric. Bên cạnh đó, con người ngày càng phụ thuộc điều hoà, tư thế ngồi làm việc văn phòng ít hoạt động cũng khiến máu huyết lưu thông kém, điển hình là điểm đau ( trigger point ) ở cổ vai gáy, lưng.

Yếu tố nguy cơ

• Chế độ ăn uống: ăn nhiều thịt đỏ, hải sản, nội tạng động vật, uống nhiều bia rượu.

• Tuổi và giới tính: nam giới từ 30–50 tuổi dễ mắc hơn phụ nữ.

• Béo phì và ít vận động: làm tăng nguy cơ rối loạn chuyển hóa.

• Di truyền: gia đình có người mắc gout, nguy cơ cao hơn.

• Dùng thuốc: một số thuốc lợi tiểu, aspirin liều thấp, thuốc chống lao có thể gây tăng acid uric.

4. Các giai đoạn phát triển của bệnh gout

1. Giai đoạn tăng acid uric máu nhưng chưa có triệu chứng

   • Nồng độ acid uric cao nhưng người bệnh chưa đau, chưa có viêm khớp. Giai đoạn này thường chưa được phát hiện, kể cả ở những người sử dụng rượu bia nhiều, khả năng chuyển hoá vẫn đang rất tốt.

2. Giai đoạn cơn gout cấp tính

   • Cơn đau khớp dữ dội, thường kéo dài 3–10 ngày, nếu không được chữa trị có thể sẽ lâu hơn.

   • Tái phát nhiều lần nếu không kiểm soát.

3. Giai đoạn giữa các cơn gout

   • Người bệnh không còn đau nhưng acid uric vẫn cao.

   • Nguy cơ tái phát bất cứ lúc nào.

4. Giai đoạn gout mạn tính

   • Các cơn đau lặp lại thường xuyên hơn.

   • Xuất hiện hạt tophi, biến dạng khớp.

   • Nguy cơ suy thận, sỏi thận tăng cao.

5. Biến chứng nguy hiểm của bệnh gout

Nếu không được điều trị kịp thời, gout có thể dẫn đến:

• Biến dạng khớp: gây mất khả năng vận động, tàn phế.

• Hạt tophi vỡ: gây loét, nhiễm trùng.

• Sỏi thận và suy thận: do tinh thể urat lắng đọng ở thận.

• Tăng nguy cơ tim mạch: liên quan đến huyết áp cao, mỡ máu, tiểu đường.

6. Cách chẩn đoán bệnh gout

Các bác sĩ thường dựa trên:

• Xét nghiệm máu: đo nồng độ acid uric. Thông thường chỉ số acid uric bình thường ở mức 200-400 umol/L. Đối với người bị gout hoặc có nguy cơ bị gout thì chỉ số acid uric tăng cao từ 550-800 umol/L

• Xét nghiệm dịch khớp: tìm tinh thể urat.

• Chụp X-quang hoặc siêu âm khớp: phát hiện tổn thương khớp, hạt tophi.

• Khám lâm sàng: dựa vào triệu chứng đau, sưng, đỏ.

7. Cách chữa bệnh gout hiện nay

Điều trị bằng thuốc

Các thuốc thường được chỉ định:

• Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): giảm đau nhanh trong cơn gout.

• Colchicine: kiểm soát viêm khớp trong những ngày đầu.

• Corticosteroid: tiêm hoặc uống khi gout nặng.

• Thuốc hạ acid uric máu: allopurinol, febuxostat (dùng lâu dài để phòng tái phát).

• Ngoài ra, trong một số trường hợp bệnh nhân có tiền sử về gan, thận yếu, các bệnh dạ dày, việc kê đơn sẽ kèm theo các loại thuốc bổ trợ khác.

⚠️ Lưu ý: Thuốc cần được chỉ định và theo dõi bởi bác sĩ, tuyệt đối không tự ý dùng.

Thay đổi lối sống và chế độ ăn

• Hạn chế thực phẩm giàu purin: thịt đỏ, nội tạng, hải sản, đồ chiên rán.

• Giảm bia rượu, nước ngọt có gas: Bia chứa rất nhiều Purin, nên những người bị gout cần tuyệt đối kiêng, rượu, nước có gas tuy không có nhiều purin nhưng gây áp lực lớn cho gan thận, ảnh hưởng gián tiếp tới chuyển hoá acid uric.

• Uống nhiều nước: 2–3 lít/ngày để tăng đào thải acid uric.

• Ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi.

• Duy trì cân nặng hợp lý, tập thể dục nhẹ nhàng, tốt nhất tránh sử dụng điều hoà trong nhà hay phòng tập, đổ càng nhiều mồ hôi càng tốt. Có thể sử dụng máy chạy bộ trong nhà hay các dụng cụ thể dục thể thao khác để tăng cường sức khoẻ.

Các phương pháp hỗ trợ

• Chườm lạnh khi đau khớp để giảm sưng.

• Nghỉ ngơi hợp lý trong cơn đau.

• Sử dụng thực phẩm chức năng hỗ trợ đào thải acid uric (theo tư vấn bác sĩ).

Điều trị biến chứng (nếu có)

• Phẫu thuật lấy hạt tophi khi gây biến dạng, đau hoặc loét.

• Điều trị sỏi thận bằng tán sỏi hoặc thuốc.

Cách phòng ngừa bệnh gout

Để phòng ngừa gout hoặc ngăn bệnh tái phát:

• Ăn uống lành mạnh: nhiều rau xanh, ít đạm động vật.

• Kiểm soát cân nặng.

• Uống đủ nước mỗi ngày.

• Hạn chế rượu bia.

• Khám sức khỏe định kỳ, xét nghiệm acid uric.

• Tập thể dục hàng ngày để tăng cường trao đổi chất, thải độc, nâng cao chất lượng cuộc sống

Bệnh gout là một căn bệnh chuyển hóa phức tạp, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khớp và sức khỏe tổng thể nếu không được kiểm soát kịp thời. Hiểu rõ khái niệm, biểu hiện, nguyên nhân và phương pháp điều trị sẽ giúp người bệnh chủ động hơn trong việc chăm sóc sức khỏe. Việc kết hợp giữa dùng thuốc theo chỉ định, chế độ ăn uống khoa học và lối sống lành mạnh chính là chìa khóa để phòng ngừa và điều trị gout hiệu quả.