Wushu là gì? Tìm hiểu những thông tin cơ bản về võ wushu

Võ Wushu, biểu tượng của tinh hoa võ thuật Trung Quốc, không chỉ là một môn thể thao mà còn là nghệ thuật sống. Wushu mang đến cho người tập những trải nghiệm sâu sắc về sức khỏe, tinh thần và văn hóa. Cùng Thiên Trường Sport khám phá những điều thú vị của môn võ này trong bài viết sau nhé!

1. Tìm hiểu khái niệm võ wushu là môn võ gì?

Wushu là một môn võ thuật hiện đại của Trung Quốc, bao gồm nhiều bài quyền tổng hợp từ các trường phái nổi tiếng như Thiếu Lâm, Vịnh Xuân và Thái Cực.

Hiện nay, võ wushu được giảng dạy đồng bộ trên toàn quốc cũng như ở nhiều quốc gia khác như một môn thể thao võ thuật hiện đại.

Sau nhiều năm hình thành và phát triển, võ wushu đã trở thành biểu tượng cho tinh hoa của võ thuật Trung Quốc.

Võ wushu là một môn võ thuật hiện đại của Trung Quốc

2. Lịch sử hình thành và phát triển của môn võ wushu

• Wushu, được biết đến như một môn võ thuật tinh hoa của Trung Quốc, được chính thức thành lập vào những năm 1950 dưới sự bảo trợ của chính phủ. Tuy nhiên, trước đó, wushu đã có một lịch sử lâu đời tại Trung Quốc.

• Quay ngược thời gian về thời nhà Thương, khi võ thuật bắt đầu được hệ thống hóa và giảng dạy chính thức, nó đã trở thành một phần quan trọng của văn hóa Trung Hoa.

• Đến thời nhà Chu, đặc biệt là trong giai đoạn Xuân Thu - Chiến Quốc, việc luyện tập võ thuật được khuyến khích và sử dụng trong các cuộc đấu võ để chọn ra những tướng tài cho quân đội.

• Những cuộc trường chinh của nhà Tần và nhà Hán đã dẫn đến sự phát triển mạnh mẽ của võ thuật, với mục tiêu ứng dụng thực tế trong chiến đấu. Tuy nhiên, sự kết hợp giữa các kỹ thuật mới và truyền thống đã biến wushu thành một môn thể thao mang tính giải trí nhiều hơn.

• Vào thời nhà Tống, với sự phát triển của thuốc súng, võ thuật dần mất đi vị trí quan trọng trong quân đội. Mặc dù vậy, văn hóa võ thuật không dễ dàng bị bỏ rơi, và wushu tiếp tục phát triển và phổ biến trong các chùa chiền, vùng núi và cả khu đô thị.

• Khi súng đạn trở nên thông dụng, các vũ khí thô sơ trong chiến đấu bị loại bỏ. Năm 1901, nhà Thanh ban hành lệnh loại bỏ võ thuật khỏi quân đội. Tuy nhiên, điều này đã thúc đẩy sự hình thành của các tổ chức võ thuật hiện đại, như Tinh Võ Thể dục Học hội do Hoắc Nguyên Giáp sáng lập.

• Năm 1911, cuộc cách mạng do bác sĩ Tôn Dật Tiên lãnh đạo đã lật đổ nhà Thanh và khuyến khích sự phát triển của võ thuật như một phương pháp rèn luyện thể chất. Đến năm 1928, Viện Nghiên cứu Quốc võ được thành lập tại Nam Kinh, đánh dấu sự chính thức công nhận võ wushu như một môn võ thuật tổng hợp, đại diện cho võ thuật Trung Hoa.

• Năm 1949, sau khi Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa được thành lập, võ wushu trở thành một môn thể thao được công nhận rộng rãi và được coi là một di sản văn hóa của quốc gia.

Võ thuật wushu đã có một lịch sử lâu đời tại Trung Quốc

3. Những điểm đặc trưng của võ wushu

Môn võ wushu ngày nay nổi bật với những điểm đặc trưng sau:

3.1. Lễ nghi của võ thuật wushu

Trong bất kỳ môn võ nào, trước khi tiến hành học hoặc đấu võ, võ sĩ thường thể hiện các nghi lễ để bày tỏ sự kính trọng và tinh thần võ đạo. Wushu cũng không ngoại lệ, với các nghi thức được biểu hiện như sau:

•  Đồ thủ lễ trong võ wushu

- Bao quyền lễ (Lễ ôm quyền): Đây là cách chào phổ biến trong nhiều phái võ Trung Quốc. Võ sĩ đứng thẳng, hai chân bằng nhau, tay trái mở rộng, tay phải nắm thành quyền. Tư thế này biểu thị sự mạnh mẽ và sự kiềm chế, không tạo ra bạo lực.

- Chú mục lễ (Nhìn thẳng): Võ sĩ wushu đứng thẳng, hai chân bằng nhau, lưng thẳng, mắt nhìn thẳng vào người nhận lễ với sự thành tâm. Người nhận lễ có thể đáp lại bằng cách cúi đầu nhẹ nhàng.

Bao quyền lễ trong wushu

• Trì khí giới lễ (chào vũ khí) trong võ wushu

Võ sĩ wushu thực hiện các nghi lễ chào với vũ khí, trong các lễ khai mạc và bế mạc giải đấu, trước và sau buổi tập:

-  Bao đao lễ (Ôm đao chào): Người thực hiện đứng thẳng, chân khép, tay thả lỏng trong môi trường sạch sẽ và trang trọng. Tay phải nắm lại trước ngực, biểu thị quyền lực và sức mạnh; tay trái mở ra, ngón cái chạm ngón giữa và áp út, bao phủ tay phải, tượng trưng cho sự khiêm nhường và trí tuệ. Nhẹ nhàng cúi đầu, giữ lưng thẳng để tôn kính người đối diện và tổ tiên. Sau khi cúi đầu, từ từ trở về tư thế đứng thẳng ban đầu.

- Trì kiếm lễ (Cầm kiếm chào): Người thực hiện đứng thẳng, chân khép, tay thả lỏng. Kiếm được cầm chắc chắn, lưỡi hướng lên. Tay trái giữ vỏ hoặc chuôi kiếm, tay phải chắp trước ngực, biểu thị sự kết hợp sức mạnh và trí tuệ. Nhẹ nhàng cúi đầu, giữ lưng thẳng để tôn kính người đối diện và truyền thống võ thuật. Rút kiếm ra một chút để lộ lưỡi kiếm, thể hiện sự sẵn sàng và tôn trọng, rồi nhẹ nhàng đẩy kiếm trở lại vỏ.

-  Trì côn lễ (Cầm côn chào): Người thực hiện đứng thẳng, chân khép, tay thả lỏng. Côn được cầm chắc chắn, dọc theo cơ thể. Tay phải giữ côn, tay trái chắp trước ngực với ngón cái chạm ngón giữa và áp út, biểu thị sự kết hợp sức mạnh và trí tuệ. Nhẹ nhàng cúi đầu, giữ lưng thẳng để tôn kính người đối diện và tổ tiên. Nâng côn lên, hướng mũi côn về phía trước để thể hiện sự sẵn sàng và tôn trọng, sau đó hạ côn và trở về tư thế đứng thẳng ban đầu.

-  Trì thương lễ (Cầm thương chào): Đứng thẳng, chân khép lại, tay thả lỏng. Thương cầm chắc chắn, để dọc theo cơ thể. Tay phải giữ thương, tay trái chắp lại đặt trước ngực. Nhẹ nhàng cúi đầu xuống, giữ lưng thẳng. Nâng thương lên một chút, hướng mũi thương về phía trước, sau đó hạ xuống. Sau khi thực hiện trì thương lễ, từ từ trở lại tư thế đứng thẳng.

• Đệ giới lễ (trao vũ khí) và Tiếp giới lễ (nhận vũ khí) trong võ wushu

Đệ giới lễ là nghi thức quan trọng trong wushu, thể hiện sự tôn trọng và trách nhiệm khi trao vũ khí cho đồng môn. Khi trao vũ khí cho đồng môn, võ sĩ môn wushu thực hiện các nghi thức trao khí giới như sau:

-  Đệ đao lễ (Trao đao) và Tiếp đao lễ (Nhận đao): Cả hai người đứng thẳng, chân khép, tay thả lỏng, cầm đao chắc chắn với lưỡi hướng lên. Hai người chắp tay và cúi đầu để thể hiện tôn kính. Đao được trao bằng cả hai tay, mũi đao hướng xuống hoặc ngang, một cách trang trọng. Nhận đao bằng cả hai tay, giữ chắc và nhẹ nhàng. Sau đó, cả hai chắp tay, cúi đầu để xác nhận sự trao đổi và biểu thị lòng biết ơn. Một trong hai người có thể đọc lời cam kết hoặc chúc tốt đẹp, nhấn mạnh trách nhiệm và tinh thần võ đạo. Cuối cùng, cả hai từ từ trở lại tư thế đứng thẳng ban đầu.

Võ thuật wushu có các đặc điểm lễ nghi nổi bật

-  Đệ kiếm lễ (Trao kiếm) và Tiếp kiếm lễ (Nhận kiếm): Cả hai người đứng thẳng, chân khép lại, tay thả lỏng. Kiếm được cầm chắc chắn, lưỡi kiếm hướng lên. Cả hai người chắp tay trước ngực, thể hiện lòng tôn kính. Nhẹ nhàng cúi đầu, giữ lưng thẳng. Dùng cả hai tay cầm kiếm, đưa ra một cách trang trọng. Nhận kiếm bằng cả hai tay, giữ chắc và trang nghiêm. Cả hai người lại chắp tay và cúi đầu lần nữa để hoàn tất nghi thức. Sau khi hoàn thành, cả hai từ từ trở lại tư thế đứng thẳng ban đầu.

-  Đệ côn lễ (Trao côn) và Tiếp côn lễ (Nhận côn): Cả hai người đứng thẳng, chân khép lại, tay thả lỏng. Côn được cầm chắc chắn, lưỡi côn hướng lên. Cả hai người chắp tay trước ngực để thể hiện sự tôn kính. Nhẹ nhàng cúi đầu, giữ lưng thẳng. Dùng cả hai tay cầm côn, đưa ra một cách trang trọng. Nhận côn bằng cả hai tay, giữ chắc và trang nghiêm. Cả hai người lại chắp tay và cúi đầu lần nữa để hoàn tất nghi thức. Sau khi hoàn thành, cả hai từ từ trở lại tư thế đứng thẳng ban đầu.

-  Đệ thương lễ (Trao thương) và Tiếp thương lễ (Nhận thương): Cả hai người đứng thẳng, chân khép, tay thả lỏng, cầm thương bằng cả hai tay, lưỡi thương hướng lên. Hai bên chắp tay và cúi đầu để thể hiện tôn kính. Trao thương một cách trang trọng và nhận thương bằng cả hai tay, giữ chắc và nhẹ nhàng. Sau đó, cả hai lại chắp tay, cúi đầu để xác nhận sự trao đổi và biểu thị lòng biết ơn, rồi từ từ trở lại tư thế đứng thẳng ban đầu.

3.2. Võ phục môn võ wushu

Võ phục wushu là trang phục truyền thống được sử dụng trong luyện tập và thi đấu wushu. Nó thường được làm từ vải nhẹ, thoáng khí, giúp người tập dễ dàng di chuyển và thực hiện các động tác võ thuật. Võ phục thường có màu sắc đa dạng, với các họa tiết và biểu tượng đặc trưng. Ngoài chức năng thực tế, võ phục còn thể hiện tinh thần và văn hóa của wushu, giúp tăng thêm sự tự tin và phong thái cho người tập. Võ phục wushu được quy định khác nhau tùy thuộc vào nội dung của buổi thi đấu, biểu diễn hoặc tập luyện.

Võ phục wushu là trang phục truyền thống được sử dụng trong luyện tập và thi đấu

>> Xem thêm: Dụng cụ võ thuật 

4. Các kỹ thuật cơ bản của võ thuật wushu

Kỹ thuật cơ bản trong võ wushu tập trung vào việc phát triển năng lực thể chất, kỹ năng và tâm lý cần thiết cho việc luyện tập. Các khía cạnh chính của công võ wushu bao gồm:

• Thoái công võ thuật wushu phát triển sự linh hoạt, mềm dẻo và sức mạnh cho chân, bao gồm các bài tập như:

- Áp thoái: Đè và ép chân với các động tác như chánh áp thoái (ép thẳng), tắc áp thoái (ép ngang), hậu ép thoái (ép sau) và phốc bộ áp thoái (ép chân sát đất).

- Ban thoái: Vác chân với các động tác chánh ban thoái (vác chân phía trước), tắc ban thoái (vác chân ngang) và hậu ban thoái (vác chân phía sau).

- Phách thoái: Xoạc chân với thụ xoa thoái (xoạc chân dọc) và hoành xoa thoái (xoạc chân ngang).

- Dịch thoái: Đá hất chân nhằm tăng độ dẻo dai và linh hoạt, bao gồm chánh dịch thoái (hất chân trước), tắc dịch thoái (hất chân ngang), lý hợp thoái (vung chân vào trong), ngoại bãi thoái (vung chân ra ngoài) và hậu bãi thoái (hất chân sau).

- Khổng thoái: Ghìm chân với tiền khống khoái (ghìm chân trước), tắc không thoái (ghìm chân ngang) và hậu không khoái (ghìm chân sau).

Thoái công võ thuật wushu phát triển sự linh hoạt, mềm dẻo và sức mạnh cho chân

• Yêu công võ wushu tập trung vào kỹ thuật luyện tập hông, là điểm kết nối giữa phần trên và dưới của cơ thể, phản ánh kỹ xảo của thân pháp. Phương pháp luyện tập bao gồm:

- Tiền phủ yêu: Cúi hông xuống dưới.

- Ninh yêu: Xoắn vặn hông.

- Loát yêu: Xoay hông.

- Hạ yêu: Hạ hông xuống.

- Phiên yêu: Lật hông.

• Kiên công võ wushu là kỹ thuật luyện tập tập trung vào phần tay và vai, nhằm tăng cường độ mềm dẻo của dây chằng, mở rộng phạm vi khớp vai, đồng thời nâng cao sức mạnh và sự nhanh nhẹn của chi trên. Phương pháp luyện tập bao gồm:

- Áp kiên: Đè và ép vai.

- Chuyển kiên: Xoay vai.

- Nhiễu hoàn: Cuốn vòng quanh.

- Luân kiên: Vung vai.

- Phủ xanh: Cúi người và chống vai.

Kiên công võ wushu là kỹ thuật luyện tập tập trung vào phần tay và vai

• Trang công võ wushu là hình thức luyện tập đặc biệt trong wushu, sử dụng tư thế đứng yên để củng cố hơi thở, tăng cường sức mạnh và tạo động lực. Phương pháp tập luyện theo các nguyên lý sau:

- Tính trung cầu động: Chuyển động trong trạng thái yên tĩnh.

- Khai hợp trang: Mở và đóng.

- Thăng giáng trang: Lên và xuống.

- Động trung cầu tĩnh: Tĩnh lặng trong sự động.

- Mã bộ trang: Tư thế chân cưỡi ngựa.

- Cung bộ trang: Tư thế chân dương cung.

5. Phân loại võ wushu như thế nào?

Wushu được phân chia thành hai nhóm chính: Taolu (biểu diễn) và Sanda (đấu đối kháng). Mỗi nhóm có những đặc điểm và kỹ thuật riêng, thể hiện sự đa dạng và phong phú của Wushu.

5.1. Võ Wushu Taolu (Biểu diễn)

Taolu là phần biểu diễn của Wushu, nơi các võ sinh thực hiện các bài quyền (hình thức) bao gồm các động tác mô phỏng kỹ thuật chiến đấu. Taolu được chia thành hai phần chính:

• Quyền tay không trong Taolu:

- Trường quyền (Changquan): Đặc trưng bởi các động tác dài, mạnh mẽ và linh hoạt, Trường quyền bao gồm nhiều kỹ thuật đấm, đá, nhảy, và nhào lộn. Đây là phong cách phổ biến nhất trong Wushu hiện đại.

- Nam quyền (Nanquan): Phong cách này có nguồn gốc từ miền Nam Trung Quốc, với các động tác mạnh mẽ, ổn định và thường nhấn mạnh vào sức mạnh ở phần thân dưới. Nam quyền có tính chất uyển chuyển nhưng vẫn đầy sức mạnh.

- Thái cực quyền (Taijiquan): Đây là một phong cách mềm mại hơn, tập trung vào sự chuyển động chậm rãi, nhịp nhàng và kết hợp với việc điều hòa hơi thở. Thái cực quyền không chỉ là một hình thức tập luyện mà còn được xem như một phương pháp thiền và rèn luyện sức khỏe.

• Quyền vũ khí trong Taolu:

- Kiếm thuật (Jian): Kiếm (Jian) là một trong những loại vũ khí phổ biến nhất trong Wushu. Bài quyền kiếm yêu cầu sự kết hợp giữa kỹ thuật tay điêu luyện và động tác nhẹ nhàng, nhanh nhẹn.

- Đao thuật (Dao): Đao (Dao) là một vũ khí đơn lưỡi, nặng hơn kiếm, thường yêu cầu các động tác mạnh mẽ, dứt khoát.

- Côn pháp (Gun): Côn (Gun) là một cây gậy dài, được sử dụng trong nhiều bài quyền côn. Các động tác với côn thường là những cú quét mạnh, xoay tròn và các kỹ thuật phòng thủ, tấn công liên hoàn.

- Thương pháp (Qiang): Thương (Qiang) là một loại vũ khí dài có mũi nhọn. Các bài quyền thương thường nhấn mạnh vào sự nhanh nhẹn, chính xác và kỹ năng tấn công từ xa.

 Võ Wushu Taolu

5.2. Võ wushu Sanda (Đấu đối kháng)

Sanda, còn được gọi là Sanshou, là phần đối kháng thực chiến của Wushu. Đây là một hình thức thi đấu mà các võ sĩ sử dụng các kỹ thuật chiến đấu trực tiếp. Sanda tập trung vào ba nhóm kỹ thuật chính:

• Kỹ thuật đánh đòn trong Sanda:

- Đấm: Sử dụng các đòn đấm thẳng, móc, và đấm ngang để tấn công đối thủ.

- Đá: Kỹ thuật đá bao gồm các cú đá thẳng, đá vòng, và đá ngang nhằm vào phần trên và dưới cơ thể đối thủ.

- Đánh gối: Kỹ thuật này thường được sử dụng trong cự ly gần, giúp tạo ra các đòn đánh mạnh mẽ vào vùng thân hoặc đầu của đối thủ.

• Kỹ thuật quật ngã trong Sanda:

- Ném và quật: Sanda cho phép các võ sĩ sử dụng kỹ thuật ném, quật để làm mất thăng bằng và đưa đối thủ xuống đất. Điều này đòi hỏi sự kết hợp hoàn hảo giữa tốc độ, kỹ thuật và sức mạnh.

- Khóa và ghì: Trong quá trình đối kháng, các võ sĩ cũng sử dụng các kỹ thuật khóa và ghì để kiểm soát và làm giảm khả năng tấn công của đối thủ.

• Kỹ thuật phòng thủ trong Sanda:

- Đỡ đòn: Bao gồm các kỹ thuật đỡ và chặn đòn đánh của đối thủ một cách hiệu quả, giúp giảm thiểu tác động và chuẩn bị cho các phản công.

- Né tránh: Sanda cũng tập trung vào việc né tránh các đòn tấn công của đối thủ bằng cách di chuyển linh hoạt, tạo khoảng cách hoặc sử dụng kỹ thuật lắc mình.

- Phản công: Kết hợp giữa phòng thủ và tấn công, phản công là kỹ thuật quan trọng giúp võ sĩ tận dụng sơ hở của đối thủ để đánh trả một cách hiệu quả.

Võ wushu Sanda

6. Lợi ích khi tập luyện võ thuật wushu

Dưới đây là một số lợi ích khi tập luyện võ thuật wushu:

• Cải thiện sức khỏe thể chất: Tập luyện võ wushu giúp nâng cao sức bền và khả năng chịu đựng. Các động tác của wushu yêu cầu sự linh hoạt, giúp cơ thể dẻo dai hơn. Tập luyện với nhiều động tác khác nhau giúp phát triển các nhóm cơ trên toàn thân.

• Rèn luyện tinh thần: Wushu yêu cầu sự chú ý cao trong mỗi bài quyền và kỹ thuật, giúp nâng cao khả năng tập trung. Quá trình học và rèn luyện Wushu đòi hỏi sự kiên nhẫn, giúp người tập xây dựng tinh thần kiên trì và quyết tâm.

• Kỹ năng tự vệ: Wushu cung cấp các kỹ thuật tự vệ hữu ích, giúp người tập tự bảo vệ mình trong tình huống nguy hiểm.

• Tinh thần đồng đội và giao lưu: Tham gia lớp học võ wushu tạo cơ hội gặp gỡ, kết nối với những người có cùng sở thích. Các buổi tập luyện và thi đấu giúp phát triển kỹ năng giao tiếp và xây dựng mối quan hệ bền vững.

Tập luyện võ wushu giúp nâng cao sức bền và khả năng chịu đựng

• Giảm căng thẳng và nâng cao tâm trạng: Tập luyện võ thuật wushu giúp giải tỏa căng thẳng và lo âu, mang lại cảm giác thư giãn và thoải mái. Hoạt động thể chất giải phóng endorphins, giúp cải thiện tâm trạng và tăng cường cảm giác hạnh phúc.

• Phát triển kỹ năng sống: Wushu dạy người tập về kỷ luật, tự giác trong việc luyện tập và rèn luyện bản thân. Khi thành thạo các kỹ năng và đạt được mục tiêu, người tập sẽ cảm thấy tự tin hơn trong cuộc sống hàng ngày.

• Thẩm mỹ và nghệ thuật: Võ wushu không chỉ là một môn võ mà còn là một nghệ thuật biểu diễn, giúp người tập phát triển tính sáng tạo và thẩm mỹ.

Wushu dạy người tập về kỷ luật, tự giác

Tóm lại, tập luyện võ thuật wushu mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe thể chất và tinh thần, đồng thời giúp xây dựng kỹ năng sống và phát triển mối quan hệ xã hội.

Kết luận

Võ wushu không chỉ là môn võ thuật Trung Quốc nổi bật mà còn là biểu tượng văn hóa sâu sắc. Người tập wushu không chỉ học kỹ thuật mà còn tiếp thu những giá trị kỷ luật, kiên nhẫn và sự tôn trọng. Hãy theo dõi Thiên Trường Sport để cập nhật những Tin tức mới, bổ ích nhất về thể thao nhé!

Đọc thêm ▾

Rút gọn ▴